Dames en heren,
Welkom in de voormalige synagoge van Meerssen. We staan hier samen bij de opening van de expositie “Verdwenen, maar niet vergeten: Joods leven in Limburg”.
Deze titel raakt direct de kern. Want wat hier getoond wordt, laat zien hoe dichtbij de Joodse geschiedenis is. Het zijn verhalen van mensen die deel uitmaakten van onze gemeenschap. Mensen met dromen, met gezinnen, met een toekomst.
En tegelijk laat deze expositie ook zien hoe abrupt en onmenselijk hun leven is afgebroken.
We zien vandaag de poesiealbums van Meta Falkenstein, Hermine Zondervan, Selma Herz en haar dochter Vera Rutten. Kleine boekjes, vol met kinderhandschriften, tekeningen en rijmpjes. Op het eerste gezicht eenvoudig, maar wie goed kijkt ziet veel meer: vriendschap en dagelijks geluk. En tegelijk de pijn van een leven dat werd weggevaagd.
We lezen de onderduikverhalen van Mattie Tugendhaft, Rosalie Hiegentlich en Gustel Nussbaum. Hun verhalen laten zien wat angst betekent, maar ook hoe krachtig hoop kan zijn.
We zien filmbeelden uit 1941, gemaakt door Herman Wolff. Beelden die ons even terugbrengen naar een tijd waarin het gewone leven doorging – ook al werd het bedreigd.
En we staan stil bij acht eeuwen Joods leven in Limburg. Een rijke geschiedenis, die veel verder gaat dan de donkere bladzijdes. Een

geschiedenis van samenleven, handel, cultuur en tradities.
Tenslotte maken we kennis met de panelen van de expositie “En dan, hoor je er niet meer bij”, ontworpen door de werkgroep Stolpersteine Meerssen. Een confronterende titel, want het zegt precies wat er gebeurde. Mensen die hier gewoon deel uitmaakten van onze gemeenschap werden opeens uitgesloten. Eerst subtiel vervolgens zichtbaar en uiteindelijk vernietigend.
Herdenken en herinneren zijn nooit vrijblijvend. Het is nodig, opdat we niet vergeten. Vergeten leidt tot herhaling.
Daarom is deze expositie zo belangrijk. Ze brengt verhalen dichtbij, met gezichten en namen. Het gaat niet over cijfers, maar over mensen. Over Meta, Hermine, Selma, Vera, Mattie, Rosalie, Gustel, Herman.
Hun verhalen vragen ons om stil te staan. Maar ook om verder te kijken. Want we leven in een tijd waarin internationale conflicten, zoals in Gaza en Israël, soms ook in onze straten en harten doorwerken.
Juist in die context is het onze taak om zorgvuldig te zijn. Om de geschiedenis niet te gebruiken als wapen, maar als spiegel. Een spiegel die ons laat zien wat er kan gebeuren als de menselijke waardigheid wordt afgenomen.
Die spiegel toont ons dat we haat niet mogen laten groeien. Dat we verschillen niet groter moeten maken, maar juist bruggen moeten slaan. Om in gesprek te blijven, ook als het moeilijk is.

De voormalige synagoge van Meerssen is een plek waar ooit Joden samenkwamen om hun geloof te belijden. Een plek die vandaag weer betekenis krijgt – als huis van herinnering en van ontmoeting.
Met deze expositie geven we een stem aan hen die verdwenen, maar niet vergeten zijn. En we geven een opdracht aan onszelf: om te blijven herinneren, te blijven vertellen, en te blijven werken aan een samenleving waarin iedereen kan meedoen.
Ik wil iedereen bedanken die deze tentoonstelling mogelijk heeft gemaakt – in het bijzonder de werkgroep Stolpersteine Meerssen en alle betrokkenen die met zorg, kennis en toewijding hebben gewerkt aan dit project.
Ik nodig u van harte uit om rond te kijken, te lezen, te luisteren – en geraakt te worden.
En laat ons daarbij de woorden meenemen van de Joodse schrijver Elie Wiesel, overlevende van de Holocaust. Hij zei ooit: “Vergeten is gevaarlijker dan haat.”
Vandaag kiezen wij ervoor niet te vergeten.
Ik verklaar hierbij de expositie voor geopend!
Dank u wel.